Skorzystaj z naszego obszernego poradnika i dowiedz się jak i gdzie stosować oświetlenie awaryjne.

Życie bez oświetlenia elektrycznego jest w dzisiejszym świecie zupełnie niemożliwe. Co więcej, jesteśmy tak przyzwyczajeni do dodatkowych źródeł światła, że jego brak, choćby na moment wywołuje w nas niepokój, stres i budzi zdenerwowanie. Nasze zachowania mogą być wówczas irracjonalne, a często szkodliwe nawet dla nas samych. Dlatego tak istotna jest troska o oświetlenie awaryjne, niezbędne zwłaszcza w miejscach, gdzie ludzi jest dużo i w każdej chwili może dojść do sytuacji potencjalnie niebezpiecznych dla zdrowia, a nawet życia.

Co to jest oświetlenie awaryjne?

Oświetlenie awaryjne to ogólna nazwa kilku różnych odmian światła, w skład których wchodzi oświetlenie ewakuacyjne oraz zapasowe (rezerwowe). Z założenia, ma ono działać, gdy zanikają wszystkie inne rodzaje oświetlenia. Musi więc być zasilane z zupełnie innego źródła. Oświetlenie zapasowe ma na celu kontynuację prac, które z różnych powodów nie mogą być natychmiast przerwane. Daje do kilku godzin, na sprawne zamknięcie procesu związanego np. z produkcją. Nieco inne zadanie ma oświetlenie ewakuacyjne, które musi pozwolić na opuszczenie budynku, w którym ma miejsce awaria.  

Aktualnie obowiązujące przepisy prawa

Od strony formalnej, zabezpieczenie ludzi i zapewnienie im bezpiecznej drogi ewakuacji jest sprawą istotną, dlatego zostało uwzględnione w aktach normatywnych. Podstawę stanowi rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, będące aktem wykonawczym ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Wymogi dotyczące oświetlenia awaryjnego doprecyzowano w normach: PN-EN 1838:2013 Zastosowania oświetlenia; PN-EN 50172:2005 Systemy awaryjnego oświetlenia; PN-EN 60598-2-22:2015 Oprawy oświetleniowe. 

Kiedy jest wymagane oświetlenie awaryjne?

Oświetlenie awaryjne jest niezbędne w pomieszczeniach, w których przerwanie wykonywanych czynności mogłoby spowodować zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzi, ale też środowiska naturalnego. Dodatkowym parametrem, który należy uwzględnić, jest fakt spowodowania znacznych strat materialnych.

Zdecydowanie szersze zastosowanie ma oświetlenie ewakuacyjne, które musi się znaleźć się w:

  • pomieszczeniach sal widowiskowych, teatrów, kin, czytelni czy muzeów; lokali rozrywkowych czy sal sportowych, jeśli przeznaczone są dla ponad 200 osób; we wszystkich budynkach użyteczności publicznej, magazynowych czy produkcyjnych; mieszkaniach zbiorowych, jeśli ich metraż jest większy niż 2000 m2 oraz w garażach oświetlonych sztucznie, gdy ich powierzchnia jest większa niż 1000 m2.
  • na drogach ewakuacyjnych, ze wszystkich wymienionych wcześniej pomieszczeń oraz na drogach ewakuacyjnych budynków, które przeznaczone są dla osób o ograniczonych zdolnościach ruchowych, budynkach wysokościowych czy oświetlonych wyłącznie światłem sztucznym.

Warto podkreślić, że wykluczeniu od tej zasady nie podlegają nawet tymczasowe czy namiotowe pomieszczenia, jeśli tylko planuje się je przeznaczyć do organizacji działań z udziałem ludzi. W tym przypadku, ze względu na konieczność uwzględnienia warunków atmosferycznych, trzeba przeanalizować uzupełnienie opraw o dodatkowe zestawy grzewcze.

Jakie oświetlenie zapewnia bezpieczną ewakuację?

Zanik normalnego zasilania prowadzi do włączenia oświetlenia awaryjnego. Aby spełniało ono w sposób prawidłowy swoją funkcję, już 5 sekund od uruchomienia musi działać na poziomie 50% wymaganego natężenia, a w przeciągu 60 sekund zapewniać 100% natężenie. Podstawą sprawnie działającego systemu jest prawidłowe oświetlenie następujących punktów:

  • Drogi ewakuacyjnej, która nie tylko musi być dobrze widoczna, ale też rozpoznawalne powinny być wszelkie punkty pozwalające na zastosowanie systemu przeciwpożarowego i sprzętu bezpieczeństwa. Średnie natężenie oświetlenia na wysokości podłoża powinno wynosić minimum 1 lx, a pośrodku drogi przynajmniej połowę tej wartości.
  • Strefy otwartej, zapobiegającej panice, czyli tego punktu, z którego w pełni widoczna jest już droga ewakuacyjna. To jeden z ważniejszych aspektów, bo panika, występująca w sytuacjach zagrożenia, jest zjawiskiem dobrze przebadanym naukowo, a wynik badań jednoznacznie wskazuje, że największe zagrożenie dla nas, stanowimy zwykle my sami. Dlatego ten rodzaj oświetlenia, stosowany jest w miejscach, gdzie brakuje bezpośrednich dróg ewakuacji, tj. w halach, pomieszczeniach o powierzchni większej niż 60 m2, ale też tam, gdzie dodatkowe zagrożenie może stanowić jednoczesne przebywanie większej grupy osób. Nie powinno być ono mniejsze niż 0,5 lx na poziomie podłogi.
  • Strefy wysokiego ryzyka, czyli te miejsca, w których pracownicy muszą zakończyć potencjalnie niebezpieczne prace i trzeba im zapewnić bezpiecznie przejście do dróg ewakuacji. Zgodnie z obowiązującymi normami natężenie światła powinno wynosić nie mniej niż 10% eksploatacyjnego oświetlenia, normalnie niezbędnego do wykonania czynności i nie mniej niż 15 lx.

Nowatorskim rozwiązaniem, przydatnym szczególnie w obiektach wielofunkcyjnych, w których trudno przewidzieć rozwój sytuacji, a zachowania ludzi mogą być irracjonalne, jest dynamiczny system oświetlenia ewakuacyjnego. W korytarzach, klatkach schodowych i niewielkich pomieszczeniach wystarczające będzie zamontowanie podtynkowych oczek ledowych. Model STARLET WHITE firmy Intelight wyposażony jest dodatkowo w optykę do oświetlania stref otwartych, a wydajne akumulatory niklowo-kadmowe pozwalają na trzygodzinny czas działania w trybie awaryjnym.

Gdzie jest wymagane oświetlenie awaryjne i ewakuacyjne?

Oprawy oświetlenia ewakuacyjnego muszą być zamontowane z założeniem najgorszych możliwych warunków pracy i w oparciu o strumień światła padający bezpośrednio na powierzchnię. Oprawy nie powinny być montowane niżej niż 2 metry nad podłogą i 20 stopni nad płaszczyzną wzroku za zachowaniem maksymalnej odległości, z której widzimy znak. Jeśli z przyczyn architektonicznych nie ma możliwości, aby oświetlenie ewakuacyjne było widoczne bezpośrednio, konieczne jest umieszczenie znaku lub serii znaków, prowadzących do wyjścia ewakuacyjnego. Oprawy ewakuacyjne należy umieścić:

  • Przy każdej zmianie kierunku, skrzyżowaniu korytarzy czy zmianie poziomów, a więc uwzględniając wszelkie pochyłości, progi i pojedyncze stopnie;
  • Przy schodach i na klatkach schodowych, będących potencjalnie niebezpiecznym miejscem, a więc z uwzględnieniem oświetlenia każdego stopnia. Warto tu podkreślić, że schody ruchome, chociaż nie mogą być częścią drogi ewakuacyjnej, także powinny być oświetlone;
  • Przy każdych drzwiach wyjściowych oraz na zewnątrz i w pobliżu każdego wyjścia końcowego;
  • Przy wszystkich punktach, w których umieszczony jest sprzęt przeciwpożarowy, wyposażenie ratunkowe, skrzynki pierwszej pomocy czy przyciski alarmowe.

Dodatkowo oświetlenie ewakuacyjne powinno znaleźć się w strefach niebezpiecznych oraz tych, które powinny być dostępne pomimo zaniku podstawowego oświetlenia: kabinach wind, wspomnianych schodach ruchomych, toaletach, szatniach i przebieralniach (jeśli ich powierzchnia jest większa niż 8 metrów) oraz toaletach dla niepełnosprawnych.

Najczęściej do oświetlenia używa się opraw ewakuacyjnych ze źródłami LED. Zastosowanie odpowiednich obudów pozwala na zastosowanie opraw w przestrzeniach narażonych na działanie czynników atmosferycznych, ale też wbudować je w sufity gipsowo – kartonowe. Oprawy awaryjne wyposaża się też w źródła światła LED, wykorzystując różne rodzaje diod LED, kolimatorów światła i montując bezpośrednio w suficie lub suficie powieszanym.

Wszelkie piktogramy, których używa się do wskazania wyjść awaryjnych oraz wzdłuż dróg ewakuacyjnych muszą być oświetlone w taki sposób, aby jednoznacznie wskazywały drogę ewakuacji. Najkorzystniej, aby były podświetlone wewnętrznie i zasilane w trybie ciągłym. Znaki powinny być równomierne w barwie i formacie. Dobrze jest zaopatrzyć się w lampy awaryjne, w które zamontujemy odpowiednie piktogramy np. oprawę ORION LED firmy Intelight, którą łatwo przekształcić w oprawę kierunkową.

Urządzenia i komponenty

Oświetlenie awaryjne, powinno zostać zaprojektowane przez uprawnionego projektanta instalacji elektrycznych, zgodnie z obowiązującymi wymogami i normami oraz uzgodnione z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych. Wynika to z faktu, że systemy oświetlenia awaryjnego są traktowane jako urządzenia przeciwpożarowe. Wszystkie kable i przewody używane w tej instalacji powinny mieć klasę odporności ogniowej PH dostosowaną do czasu jej funkcjonowania. Zrealizowany projekt może zostać oddany do użytkowania dopiero po przeprowadzeniu prób odbiorczych, w czasie których stwierdzana jest poprawność działania.

Certyfikaty

Niestety, przez wiele lat w Polsce zbyt często dochodziło do sytuacji niewłaściwego działania oświetlenia awaryjnego. Powszechną praktyką było wykonywanie opraw oświetlenia awaryjnego przez montowanie modułów awaryjnego zasilania w dowolnych oprawach, bez dokonywania oceny kompletności urządzenia. Dodatkowo, oprawy jako sprzęt elektryczny poddawano tylko wewnętrznym kontrolom jakości. Konieczne stało się wprowadzenie odpowiednich przepisów warunkujących dopuszczenie do użytkowania, które wydaje Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. J. Tuliszkowskiego- Państwowy Instytut Badawczy (CNBOP-PIB). Każdy producent wprowadzający do użytkowania oprawy do oświetlenia awaryjnego (jako kompletny wyrób) ma obowiązek uzyskania świadectwa dopuszczenia, a każdy produkt musi być oznakowany znakiem jednostki dopuszczającej oraz numerem świadectwa dopuszczenia. Oznakowanie umieszczone jest  bezpośrednio na wyrobie, w sposób uniemożliwiający usunięcie. Wszystkie oprawy oświetlenia awaryjnego, które oferuje onelectro.pl, mają certyfikat CNBOP. Na karcie produktu znajdują się skany odpowiednich dokumentów. Daje to gwarancję pełnego bezpieczeństwa.

Dodaj komentarz

Pola oznaczone (*) są wymagane Twoje dane będziemy przetwarzać zgodnie z naszą Polityką prywatności.