Współczesne rozwiązania technologiczne w dziedzinie oświetlenia stają się coraz bardziej zaawansowane i przyjazne użytkownikowi. Jednym z nich są łączniki dotykowe, które zyskują na popularności dzięki swojej funkcjonalności i estetyce. W odróżnieniu od tradycyjnych łączników mechanicznych, dotykowe sterują oświetleniem na zasadzie impulsów elektrycznych wywoływanych przez dotyk. Co warto wiedzieć o sposobie działania oraz instalacji takich urządzeń? Na jakie rozwiązania może liczyć użytkownik decydując się na łączniki dotykowe Sonata Touch od Ospel?
Ostatnio na naszym blogu: Obudowy modułowe Easy9 EU od Schneider Electric
Czym są łączniki dotykowe? Jak działają?
Do załączania i wyłączania obwodów oświetleniowych przez wiele dekad używaliśmy wyłącznie łączników mechanicznych. Pierwotnie były to ceramiczne włączniki z pokrętłem, włączniki dźwigniowe (charakterystyczne dla instalacji elektrycznych w Stanach Zjednoczonych), a następnie włączniki klawiszowe, którymi powszechnie posługujemy się do dzisiaj. Niezależnie od konkretnego rozwiązania, każdy z rodzajów łączników działał mechanicznie. Innymi słowy, połączenie obwodu oświetlenia z obwodem zasilającym odbywało się w łączniku pod wpływem mechanicznego ruchu klawisza (pokrętła, dźwigni, przycisku), wywołanego za pomocą ludzkiej dłoni.
W przypadku łączników dotykowych, połączenie obwodów wewnątrz łącznika odbywa się dzięki impulsowi elektrycznemu. Pożądane zdarzenie (połączenie lub rozłączenie obwodów) wywołuje dotyk płytki łącznika w określonym obszarze. W ten sposób działają wszystkie łączniki dotykowe, choć niektóre, tak jak np. Ospel Sonata Touch, nie wymagają nawet bezpośredniego dotknięcia. Łączniki Sonata Touch reagują nawet na zbliżenie palca do płytki mechanizmu na odległość około 0,5 cm. Zbliżenie to musi nastąpić w ściśle określonym miejscu. W łącznikach Sonata Touch obszar ten wskazuje niewielki kwadrat świetlny o zaokrąglonych narożnikach. Kiedy obwód nie jest załączony, podświetlenie ma barwę niebieską. Załączenie obwodu sygnalizowane jest barwą czerwoną.
Łącznik dotykowy Ospel Sonata Touch w ramce podwójnej z gniazdem z serii Ospel Sonata.
Czytaj też: Włączniki światła - kompletny poradnik
Łączniki dotykowe Sonata Touch – jakie rozwiązania oferuje marka Ospel?
Nikogo dziś nie dziwi różnorodność rozwiązań łączników mechanicznych oferowanych przez marki produkujące osprzęt elektryczny. Podobną drogą podążają obecnie serie dotykowe. Firma Ospel, wychodząc naprzeciw zainteresowaniom Klientów po wprowadzeniu na rynek pierwszych łączników dotykowych, zwiększała stopniowo swój asortyment. Dzięki temu, przyszli użytkownicy osprzętu Sonata Touch mogą dziś liczyć na szereg modułów oświetleniowych:
Łączniki pojedyncze
To najbardziej podstawowy rodzaj łącznika, który służy do załączania i wyłączania jednego obwodu oświetleniowego. Dotykowy łącznik pojedynczy odpowiada swoją funkcjonalnością mechanicznemu łącznikowi z jednym klawiszem.
Łączniki podwójne (świecznikowe)
Takie łączniki pozwalają na załączanie i wyłączanie dwóch niezależnych obwodów oświetleniowych. Obwody te mogą współistnieć w ramach jednego punktu oświetleniowego (żyrandol) lub stanowić odrębne przewody zasilające dwie różne oprawy (lub dwie różne grupy opraw). Łączniki dotykowe podwójne odpowiadają mechanicznym łącznikom podwójnym (świecznikowym).
Łączniki potrójne
Analogicznie do łączników podwójnych, potrójne pozwalają na załączanie i wyłączanie trzech grup oświetleniowych niezależnie od siebie. Odpowiadają mechanicznym łącznikom potrójnym.
Przyciski (Łączniki zwierne)
Są to przyciski, czyli łączniki, które pozwalają na chwilowe załączenie obwodu. Odpowiadają mechanicznym przyciskom, które łączą obwód tak długo, jak długo palec przytrzymuje klawisz. Typowym przykładem takiego łącznika jest przycisk dzwonkowy.
Łączniki dotykowe pojedyncze zwierne Sonata Touch wyglądają identycznie jak łączniki pojedyncze.
Przyciski podwójne (Łączniki podwójne zwierne)
Działają tak samo, jak pojedyncze, jednak mogą łączyć i rozłączać dwa niezależne obwody. Zwierne łączniki dotykowe podwójne Sonata Touch mają taki sam design jak łączniki świecznikowe.
Łączniki schodowe z funkcją łącznika krzyżowego
Ten typ łączników dotykowych może pełnić funkcję łączników schodowych oraz krzyżowych. Prezentuje się identycznie jak łącznik pojedynczy i pojedynczy zwierny.
Łączniki te pełnią analogiczną funkcję jak pojedyncze schodowe (krzyżowe), jednak mogą załączać i wyłączać dwa niezależne obwody. Ich wygląd jest taki sam, jak wygląd łączników świecznikowych i podwójnych zwiernych.
Łączniki żaluzjowe
Dotykowe łączniki żaluzjowe Sonata Touch mają trzy przyciski. Dwa skrajne, z symbolicznymi strzałkami wskazującymi kierunek „góra” oraz „dół”, służą do zmiany położenia rolety. Z kolei środkowy to „stop”, powodujący zatrzymanie rolety w pozycji, w której się znajduje w danym momencie. Kierunek zmiany rolety można zmienić korzystając z przycisków skrajnych oraz z przycisku „stop”, albo wyłącznie z przycisków skrajnych.
Wygląd łączników dotykowych Ospel Sonata Touch.
Czytaj też: Nowy kolor gniazd i włączników w serii Ospel Sonata
Czy łączniki dotykowe Sonata wymagają dostosowania instalacji elektrycznej?
Nowe instalacje elektryczne jednofazowe wymagają zastosowania przewodów trzyżyłowych. W przypadku łączników stosuje się przewody jednofazowe z żyłą fazową (L), neutralną (N) i ochronną (PE). W starszych instalacjach można spotkać się z przewodami dwużyłowymi (żyła fazowa i neutralna), a także jednożyłowymi (wyłącznie faza).
Łączniki Ospel Sonata Touch można stosować w każdym pomieszczeniu, niezależnie od tego, czy ułożono w nim instalację oświetleniową z trzema żyłami, czy z jedną. Prawidłowe działanie modułów w większości przypadków wymaga przyłączenia wyłącznie żyły fazowej. Wyjątek stanowią tu łączniki żaluzjowe i przyciski, które ze względu na specyfikę ich działania wymagają przyłączenia również żyły neutralnej.
Podobieństwa i różnice w podłączaniu łączników mechanicznych i dotykowych
UWAGA: Samodzielny montaż łączników elektrycznych wymaga posiadania odpowiednich uprawnień.
Technicznie, montaż modułów dotykowych oraz mechanicznych w puszkach elektrycznych nie różni się niczym. Marka Ospel, wychodząc naprzeciw potrzebom instalatorów, oferuje dwusystemowy sposób mocowania za pomocą pazurków lub wkrętów. Dzięki opcjonalności, moduły łączników dotykowych można zamocować nawet w puszkach niewyposażonych we wkręty. Alternatywne mocowanie nie jest jednak w żaden sposób powiązane ze specyfiką modułów dotykowych – tak samo mocuje się mechaniczne łączniki Ospel Sonata.
Różnice w podłączaniu łączników dotykowych w stosunku do mechanicznych są jednak zauważalne w przypadku bardziej skomplikowanych układów, np. w przypadku wariantu łącznik schodowy - łącznik krzyżowy - łącznik schodowy. W przeciwieństwie do łączników mechanicznych, których funkcja wynika z fizycznej budowy mechanizmu, łączniki dotykowe są urządzeniami elektronicznymi o funkcjach w dużym stopniu wynikających z implementacji odpowiedniego programu. Tak jest właśnie w przypadku łączników schodowych, które mogą być także krzyżowymi. To funkcjonalne uproszczenie pozwala m.in. na uproszczenie schematu połączeń oraz redukcję liczby niezbędnych przewodów z 8 do 4.
Programowalność łączników dotykowych niesie ze sobą kolejne korzyści – w klasycznych łącznikach mechanicznych układ schodowo-krzyżowy ograniczony jest do trzech miejsc, w których można załączyć i wyłączyć oświetlenie. Łączniki dotykowe pozwalają na zwielokrotnienie liczby punktów sterowania obwodami oświetleniowymi.
Więcej informacji na temat układów schodowych zamieszczamy w jednym z następnych akapitów.
Jak zamontować łącznik Sonata Touch?
Montaż włącznika dotykowego Sonata Touch sprowadza się do kilku prostych kroków:
- Wyłączenie zasilania (bezpiecznika).
- Demontaż panelu dotykowego.
- Podłączenie przewodów zgodnie ze schematem dla danego typu łącznika. W przypadku łączników innych niż zwierne i żaluzjowe, do prawidłowej pracy mechanizmu wystarczy przewód fazowy.
- Montaż modułu w puszce instalacyjnej przy pomocy pazurków (łapek rozporowych) lub/oraz wkrętów puszki.
- Montaż ramki.
- Montaż panelu dotykowego.
- Załączenie zasilania (bezpiecznika).
- Po około 20 sekundach przeznaczonych na automatyczną kalibrację łącznika, należy sprawdzić poprawność jego działania.
Podczas kalibracji czujnika łącznika nie należy dotykać obszaru załączania/wyłączania. Może to spowodować błędną kalibrację. W takim przypadku należy odciąć zasilanie na 30 sekund. Po załączeniu zasilania czujnik skalibruje się ponownie.
Schemat podłączenia łącznika Ospel Sonata Touch.
Wskazówki montażu dotykowych łączników żaluzjowych Sonata
Przy montażu żaluzjowych łączników dotykowych należy zachować identyczną kolejność, jak przy instalacji pozostałych łączników serii Sonata Touch. Jedyną różnicą w przypadku łączników żaluzjowych (a także łączników zwiernych), jest konieczność podłączenia do mechanizmu zarówno przewodu fazowego, jak i neutralnego.
Łączniki żaluzjowe również wymagają kalibracji czujników. Proces zajmuje około 20 sekund po załączaniu zasilania i przeprowadzany jest automatycznie.
Schemat podłączenia łącznika żaluzjowego i Bypassa Ospel Sonata Touch.
Czytaj też: Sterowanie roletami - kompletny poradnik
Programowanie łączników schodowych
Po podłączeniu łączników schodowych, niezbędna jest ich synchronizacja. Proces ten jest konieczny, żeby uzyskać pożądane działanie każdego z łączników. Pierwszą synchronizację przeprowadza zwykle instalator, jednak każdej kolejnej może dokonać użytkownik, ponieważ do programowania łączników nie są wymagane żadne uprawnienia. Każdy z etapów synchronizacji jest opisany dokładnie w instrukcji obsługi łącznika; można go także znaleźć na stronach internetowych producenta. W uproszczeniu, proces sprowadza się do przytrzymywania przez wskazany okres pola dotykowego (pól dotykowych) każdego z połączonych ze sobą elektrycznie łączników tworzących jeden układ.
Zsynchronizowane łączniki można w każdym momencie przywrócić do ustawień fabrycznych. Resetowanie synchronizacji polega na przyciśnięciu pola dotykowego łącznika przez określony w instrukcji czas.
Schemat podłączenia łącznika schodowego Ospel Sonata Touch.
Bypass – przeciwdziałanie zakłóceniom
Elektronika „lubi” stabilne parametry pracy. Niestety, rzeczywiste obwody często nie zapewniają wystarczającej jakości prądu. Dlatego wraz z łącznikami dotykowymi, Ospel oferuje Klientom tzw. bypassy, czyli elementy przeciwzakłóceniowe, które stanowią remedium na takie problemy jak:
- nieskuteczna kalibracja łącznika (pulsowanie podświetlenia, przygasanie podświetlenia po dotknięciu pola dotykowego),
- migotanie źródła światła,
- brak całkowitego wygaszenia źródła światła po jego wyłączeniu.
Bypassy są kondensatorami, które podłącza się równolegle do kostki przyłączeniowej oprawy oświetleniowej. Ich zadaniem jest przywrócenie prawidłowej współpracy oświetlenia i łącznika.
